Media Rzeszów
Odwiedziło nas:
AKTUALNOŚCI
Diament z Polski w Kwa Mtoro
Dodano: 30.01.15 07:52
Maciej Grzelczyk, stypendysta i laureat Diamentowego Grantu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego stworzył niemal kompletną fotograficzną bazę danych bezcennej, prehistorycznej sztuki naskalnej z rejonu Kondoa w Tanzanii oraz odkrył dwa nieznane dotąd stanowiska z malowidłami na skałach sprzed tysięcy lat. Taki jest plon badawczy pierwszej ekspedycji archeologa z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza (UAM) w Poznaniu.
W rejonie Kondoa – położonym w centralnej części Tanzanii obok Wielkiego Rowu Afrykańskiego – pod nawisami skalnymi znajdują się liczne malowidła naskalne wykonywane przez miejscową ludność i osadników przez minione tysiąclecia. Zostały na nich uwiecznione sceny z życia prehistorycznych łowców i zbieraczy. To jednym z najbardziej rozpoznawalnych kompleksów sztuki naskalnej w Afryce. Zabytki mimo, ze tak cenne iż zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO są jeszcze słabo zbadane przez naukowców. Nie wiadomo ile jest malowideł ; wciąż odkrywane są kolejne.
Przygotowana przez Macieja Grzelczyka fotograficzna baza malowideł naskalnych z rejonu Kondoa pozwoli utrwalić ich wygląd i stworzy nowe możliwości prowadzenia ich badań. Polski naukowiec badał znaczenie i stylistykę dzieł, starał się wyjaśnić znaczenie miejsc, w których wykonywano malowidła, określić czy np. tematy obrazów, ich forma, sposób wykorzystywania motywów wyznaczała lokalizację dzieła, opisać techniki malarskie oraz symbolikę użytych barwników. Projekt został zrealizowany we współpracy z Rock Art Conservation Centre w Arusha.
– Potencjał badawczy zespołu malowideł z rejonu jest olbrzymi – podkreślił Grzelczyk – o wielu z nich wiemy tylko, że istnieją, wykonywano je od pradawnych czasów i niektóre wykorzystywano jako element magii łowieckiej i rytuałów związanych z płodnością lub deszczem.
Dwa nieznane dotąd stanowiska z malowidłami odkryte przez Grzelczyka znajdują się na wzgórzach w okolicy wsi Kwa Mtoro (ok. 80 kilometrów od obszaru UNESCO). W jednym są malowidła wykonane czerwoną farbą, które są już słabo widoczne. Dzięki dokonanej przez polskiego naukowca obróbce graficznej można dostrzec to, co ludzkie oko na miejscu nie jest w stanie zauważyć. Na drugim stanowisku malowideł jest znaczenie więcej i są lepiej widoczne Przedstawiają wizerunki ludzi zwierząt, zapewne myśliwych.
- Dawna sztuka naskalna
– powiedział Maciej – pełni nadal ważną, religijną rolę wśród lokalnych społeczności Sandawe i Hadza. I to stwarza zagrożenie
Ochrona zabytków sztuki naskalnej w rejonie Kondoa pozostawia wiele do życzenia, Nie wystarczające jest zaangażowanie miejscowych władz, mimo że teren jest pod opieką UNESCO.
-Na kilku stanowiskach znajdują się kilkumetrowe wyrwy w ziemi, będące wynikiem wybuchów dynamitu – opowiada Grzelczyk – przy jego pomocy okoliczni mieszkańcy próbowali dostać się do rzekomych skarbów ukrytych pod malowidłami. Zniszczenie powoduje woda spływająca na malowidła oraz mocz góralków – zwierząt (łożyskowców przypominających świnki morskie), które często zamieszkują szczeliny przy malowidłach.
Już ponad 100 lat temu tanzańska sztuka naskalna przykuła uwagę innego polskiego naukowca, który brał udział wyprawie księcia Adolfa Fryderyka Meklemburskiego. W 1907 roku etnolog Jan Czekanowski, uważany za twórcę polskiej szkoły antropologicznej, jako pierwszy zadokumentował pradziejowe malowidła w okolicach Bukoba nad Jeziorem Wiktorii.
Współcześnie jednym z pierwszych badaczy afrykańskiego malarstwa naskalnego był archeolog i paleontolog Louis Leakey, który w nieodległym wąwozie Olduvai poszukiwał najstarszych przodków człowieka. W 2006 roku miejsce wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, ale znajdujące się tam
Grzelczyk zwraca uwagę, że chociaż Polska nie jest krajem znanym z malowideł czy petroglifów to mamy szanse stworzyć silną grupę specjalistów badających sztukę naskalną na całym świecie. O tym, że jest to idea możliwa do spełnia świadczy lista tegorocznych laureatów edycji programu „Diamentowy grant” w której znalazły się aż dwa tematy odnoszące się do sztuki naskalnej”
Ukoronowaniem projekt Grzelczyka, który zakończy się w 2018 r. będzie obrona doktoratu. Opiekunem naukowym przedsięwzięcia jest dr hab. Andrzej Rozwadowski z Instytutu Wschodniego UAM w Poznaniu.
PAP – Nauka w Polsce
(Fot. Maciej Grzelczyk)
Zobacz również:
